Niespełna dwie piąte ankietowanych deklaruje codzienną konsumpcję warzyw (37%) i owoców (38%) – alarmuje CBOS o nawykach żywieniowych Polaków. Takie wyniki badań można powiązać z rosnącym poziomem otyłości w społeczeństwie. Czy mogą to zmienić zdrowe nawyki żywieniowe?
Termin nawyki żywieniowe odnosi się do przyczyny spożywania posiłków i sposobu ich jedzenia, liczy się również to jakie produkty oraz w jakim towarzystwie są konsumowane. Obejmuje to również sposób w jaki ludzie zdobywają, przechowują i wyrzucają żywność. Na nawyki żywieniowe ludzi wpływają czynniki indywidualne, społeczne, kulturowe, religijne, ekonomiczne, środowiskowe i polityczne.
Wszyscy ludzie jedzą, aby przeżyć. Czasami w ten sposób chcą wyrazić uznanie lub poczucie przynależności. Na przykład ktoś, kto nie jest głodny, może zjeść kawałek ciasta upieczonego na jego cześć.
Zdrowe nawyki żywieniowe
Ludzie chcący zmienić swoje złe nawyki żywieniowe, aby zadbać o zdrowie, szukają pomocy u specjalisty i trafiają do gabinetów dietetycznych.
Pierwsza rozmowa z podopiecznym jest kluczowa, ważne jest, aby nie przestraszyć pacjenta zbyt dużymi restrykcjami i nie zrazić go do zdrowego sposobu odżywiania.
Na pierwszym spotkaniu warto sformułować cel oraz plan wspólnej pracy. Ustalenie konkretnych kroków zwiększa poczucie sensu podejmowanych działań przez pacjenta. Zarówno cel, jak i plan jego realizacji powinny być uzgadniane wspólnie – tłumaczy ekspert Olga Białas.
Wywiad z pacjentem
Podstawą owocnej współpracy, aby wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe, jest wywiad z pacjentem. Zapytaliśmy specjalistę jak powinna taka rozmowa wyglądać…
Rozmowa z pacjentem jeszcze przed rozpoczęciem współpracy jest bardzo ważna – to w końcu sytuacja, w której możecie się lepiej poznać (…)
Oprócz tego, że podczas wywiadu na pewno postarasz się dowiedzieć się o aktualny stan zdrowia pacjenta, ewentualne dolegliwości (trawienne, skórne, problemy ze snem i koncentracją), wyniki ostatnio wykonanych badań, warto dodatkowo zapytać co jest największą trudnością pacjenta, jeżeli chodzi o podejmowanie zdrowszych wyborów żywieniowych (…)
(…) W swoim wywiadzie żywieniowym zawsze zadaje dodatkowe pytanie o „żywność, bez której pacjent wręcz nie wyobraża sobie swojej diety” oraz o to „jakich produktów nigdy nie chciałby mieć w swoim menu”. Dlaczego jest to takie ważne? Ze względu na to, że osoby rozpoczynające współpracę z dietetykiem bardzo często mają skrzywiony obraz diety …
Dzięki temu lepiej oszacujesz jego zapotrzebowanie energetyczne i będziesz mieć pewność, że dieta, którą dla niego ułożysz nie skaże go na wieczne uczucie głodu (…) – tłumaczy dietetyk Marta Kłos, można znaleźć ją na instagramie marta.dietetyk
Zdrowe nawyki żywieniowe, a motywacja…
W dążeniu do zdrowych nawyków żywieniowych niezbędna jest motywacja, nie jest ona wrodzoną cechą charakteru, a wewnętrzną gotowością podjęcia i dążenia do zmiany. Wiążą się z nią trzy niezbędne czynniki:
- Chęć – określa czy zmiany są dla pacjenta istotne czy nie
- Ufność – wiara pacjenta w osiągnięcie zamierzonego celu
- Gotowość – pacjent chce od razu dążyć do realizacji założeń
Jednym ze skutecznych sposobów, które mają za zadanie umocnić podopiecznego w jego własnej motywacji jest dialog motywujący. Polega on na przeprowadzeniu rozmowy w taki sposób, aby pacjent sam był przekonany do zmiany. Taki dialog ma pomóc też w wytrwaniu w obranych celach, gdy pojawiają się wątpliwości i argumenty “przeciw”.
Złe nawyki żywieniowe
Według badań CBOS co piątemu ankietowanemu zdarza się nie jeść śniadań, 5% respondentów nie spożywa ich wcale.
Niejedzenie śniadań może spowodować gorszą koncentrację, spadki energii. Badania pokazują, że dzieci jedzące śniadania miały wyraźnie wyższe wyniki w nauce niż dzieci, które śniadań nie jadły. Jednak należy tę kwestię zawsze analizować indywidualnie – wyjaśnia ekspert Natalia Palmowska w kursie realizowanym we współpracy z A4®.
Szybkie i bezmyślne jedzenie, sprzyja przejadaniu się i przybieraniu na wadze. Mózg potrzebuje czasu, aby przetworzyć sygnały w pełni, w rzeczywistości może minąć nawet 20 minut, zanim sygnał dotrze do głowy, że żołądek jest pełny.
Jedno z badań w którym udział brały dzieci wykazało, że 60% tych, które szybko jadły często przejadały się, były również 3 razy bardziej narażone na nadwagę w porównaniu z jedzącymi wolniej.
Badania National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA) udowadniają, że mężczyźni i kobiety spożywające alkohol rzadziej jedzą produkty pełnoziarniste i owoce, a częściej spożywają niezdrową żywność o wysokiej zawartości tłuszczu i cukru.
Prace badawcze wykazują związek między regularnym paleniem papierosów i złymi nawykami żywieniowymi. Spośród 2602 uczestników 974 (37,4%) paliło codziennie lub okazjonalnie. Palacze istotnie spożywali więcej fast foodów i białego mięsa, ale mniej owoców i warzyw oraz nabiału.
Wpływ stanu emocjonalnego na nawyki żywieniowe
W niektórych przypadkach jedzenie nie zaspokaja jedynie czynników fizjologicznych, a staje się źródłem bodźców o charakterze psychologicznym. Jest traktowane jako chwilowe ukojenie, przyjemność, która tymczasowo ma ukoić stres lub poprawić samopoczucie. W skrajnych przypadkach posiłki i przekąski są wykorzystywane do regulowania stanu emocjonalnego.
U wielu klientów występuje konflikt pomiędzy psychologiczną potrzebą jedzenia, a fizycznym przejedzeniem. Takiemu pacjentowi towarzyszy wiele skrajnych emocji między innymi dezorientacja, zagubienie. Zjawisko to nazwać można głodem na tle psychologicznym (emocjonalnym).
Nawyki żywieniowe kreowane przez środowisko?
Wpływ na złe nawyki żywieniowe ma otoczenie, problem ten wyjaśnia ekspert:
Środowisko otaczające podopiecznego ma ogromny wpływ na jego nawyki żywieniowe. Jest to spowodowane tym, że ludzie dostosowują swoje zachowania do norm panujących wśród osób, z którymi przebywają. Jeśli ich znajomi każdego wieczoru jedzą na mieście, to oni chcąc spędzić z nimi czas również utrwalają ten nawyk.
Oprócz tego duży wpływ ma środowisko, w którym podopieczny został wychowany. Nawyki żywieniowe kształtują się już w najmłodszych latach życia. Dlatego, jeśli w domu pacjenta nie przykładano większej uwagi do walorów odżywczych posiłków, to pacjent również nie będzie o nie dbał. Nie został po prostu tego nauczony – komentuje problem dietetyk Daria Golba, znaleźć ją można na profilu niezla.dietetyka
Zmiana nawyków żywieniowych
Na początku artykułu dowiedziałeś się o roli motywacji w zmianie nawyków żywieniowych. Niektórzy mylą ją z siłą woli, która definiowana jest jako zdolność umożliwiająca kontrolę własnych emocji, pragnień.
Siła woli porównywana jest do mięśnia, który się z czasem męczy, a końcowo ulega wyczerpaniu. Skutkuje to utratą kontroli przez pacjenta, czyli powrotem do dawnych, złych nawyków żywieniowych. Istnieje szereg sposobów aby wzmocnić siłę woli i uniknąć pułapek, poznasz je w kursie Psychodietetyka w Praktyce.
Problematyczni pacjenci
Częstym przypadkiem w gabinetach dietetycznych są klienci, którzy podjadają. Niekontrolowane spożywanie wysokokalorycznych przekąsek przekłada się na zły stan zdrowia oraz wagę pacjenta, przez zwiększenie dziennej podaży kalorii. Na początku należy poznać jedną z wielu przyczyn takiego sposobu odżywiania, dopiero wtedy będzie można realnie pomóc.
Specjaliści w pracy zmagają się również z osobami, które kompulsywnie się objadają. Jest to trzecie najczęściej występujące zaburzenie odżywiania. Podczas przeprowadzanego wywiadu należy dowiedzieć się czy klient nie potrzebuje pomocy psychologicznej. Napady przejadania się zazwyczaj mają miejsce w samotności, w celu obniżenia napięcia i poprawy samopoczucia. Często kompulsywne obżarstwo jest wynikiem zbyt restrykcyjnej diety.
We współpracy dużym wyzwaniem dla dietetyka są pacjenci, którzy notorycznie kłamią. Wydaje się, że wszystko przebiega pomyślnie, jednak założone rezultaty nie są osiągane. Alarmująca powinna być sytuacja gdy przez podopiecznego plan jest realizowany w 100%, a nie ma widocznych efektów.
Podejmując się współpracy z pacjentem zmagającym się z anoreksją, należy pamiętać, że rozwija się ona stopniowo. Najczęstsze objawy to: zaburzenia miesiączkowania, spadek masy ciała, obsesyjne liczenie kalorii. Pomoc takiej osobie wymaga od dietetyka dużo pracy, zrozumienia i cierpliwości.Trzeba pamiętać, że anoreksja to zaburzenie psychiczne i niezbędna jest pomoc psychoterapeutów czy psychologów oraz rodziny.
Pacjenci z bulimią objadają się kompulsywnie w momentach stresujących lub gdy nie radzą sobie z napięciem emocjonalnym. Po ataku obżarstwa następuje moment w którym wyrzuty sumienia biorą górę i pacjent zmusza się do wymiotów, a później przychodzi głodówka. Objawami typowymi dla bulimii są bóle brzucha, wzdęcia, stany zapalne żołądka, problemy z uzębieniem. Pierwszym etapem leczenia jest ustabilizowanie posiłków
Podsumowanie
Chcąc zmienić nawyki żywieniowe niezbędna jest szczera współpraca pacjenta z dietetykiem. Umożliwia to osobista motywacja osoby, która szuka pomocy w gabinecie.
Niezbędnym elementem jest dobrze przeprowadzony wywiad, który może zapewnić owocną współpracę. Dzięki temu znamy motywację pacjenta oraz jego cel, co pomoże wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe.
Kluczową rolę w zmianie nawyków żywieniowych odgrywa stan emocjonalny pacjenta oraz jego otoczenie.
Chcesz zmieniać nawyki żywieniowe swoich pacjentów?
Dołącz do kursu certyfikowanego kursu online Psychodietetyka w Praktyce, nad którym pracowało 11 ekspertów.
Czego się nauczysz?
- Poznasz proces budowania zdrowych nawyków żywieniowych
- Odkryjesz osobowość klienta i jej wpływ na efekt
- Zdiagnozujesz zaburzenia odżywiania i niezdrowej relacji z jedzeniem
- Nauczysz się ustalać i progresować cele dla maksymalnej skuteczności
- Poznasz temat uzależnienia, stresu i emocji w odżywianiu
Zwiększ skuteczność swojej pracy oraz dzięki poleceniom zyskaj nowych klientów.
